⭐🎄⭐🎄⭐
*SIKSERH DAMDAWI THAWNTHU*
Lalkhawngaihsanga Chinzah
Tun thlenga sikserh damdawi la hman nasat tak quinine leh artemesinin hian thawnthu ngaihnawm tak a nei a.
Quinine hi South America rama thingkung pil aṭanga siam chhuah a ni a. An sawi dân chuan 1600 kum lai vel khan Europe-a Lalnu pakhat chu he thingkung pil hmang hian enkawl a ni a, ani hian Europe-ah a hâwn a. 1742 khan Linnaeus-a'n a hmingah Cinchona tiin a phuah a. I820 kum khan French mi thiam, chemist pahnihin Cinchona aṭang hian quinine hi an hmu chhuak a. Tun thlengin quinine hi sikserh enkawlna damdawi pawimawh berte zinga mi a la ni reng a ni.
Artemesinin hi kum 2000 liam tawhah khan Chinese-ho chuan Qinghao tiin damdawi atan an lo hmang daih tawh a. 1970 kum khan Chinese scientists hovin chaichîma an enchhinna aṭangin sikserh hrik a tihlum thei tih an hre chhuak a. Mao Tse Tung-a mi thiam rual te'n mihringah an enchhin a, 1979 kum khan an thil hmuh chhuah chu Chinese Medical Journal-ah an tichhuak a. Hun a kal zel a, artemesinin hi sikserh damdawi dang nena hman kawpin a thawk ṭha zawk tih hriat a ni a. Tunah chuan damdawi dang nena hman kawp a ni ber tawh a. Artemesinin-based combination therapy (ACT) kan tih hi a ni.
Sikserh natna hi Malaria tih a ni a. Tun hma, damdawi leh hriselna lama thiamna a tlem lai chuan malaria natna hi boruak chi leh ṭha lo vanga awm niin an ngai a. A bik takin hmun hniam, hmun hnâwng leh chirhdûm tamna hmuna boruak chhia vangah an ngai a.
Mal = Bad = Ṭha lo
Aria = Air = Boruak
Boruak chhia vangin malaria natna a awm lo tih chu hriat a ni a. Nimahsela, an lo hre dik lo hulhual bik lo. A chhan chu, hmun hniam, hnâwng, tui tamna leh khaw lum bawk si hi malaria hrik pai thosi tamna hmun pakhat a ni ve tlat a.
Malaria damdawi atan Quinine siam chhuahna Cinchona thingkung pil a ṭha tih pawh an lo hre daih tawh a. Malaria enkawl nana Cinchona a ṭhat chhan chu, a khâk êm vanga malaria natna tidam theiah an ngai mai a.
Tâwk rih se...
Ramhnuaia thing leh hnim aṭanga damdawi hmuh chhuah te hian chemicals aiin nghawng ṭha lo, side effects a nei tlem tlangpui a. "Hnim aṭanga siam a ni a, side effects a nei lo" miin an tih avanga lo basa ngam ve ngawt erawh thil âtthlâk tak a ni ang. Natna hrang hrang enkawl nan ramhnuaia thing leh hnim te zawn chhuah a, zir chian zel a ni a, beisei pawh a sang a...
HRISELNA, MI TIN TAN
(Gilead Thinghnai)
*SIKSERH DAMDAWI THAWNTHU*
Lalkhawngaihsanga Chinzah
Tun thlenga sikserh damdawi la hman nasat tak quinine leh artemesinin hian thawnthu ngaihnawm tak a nei a.
Quinine hi South America rama thingkung pil aṭanga siam chhuah a ni a. An sawi dân chuan 1600 kum lai vel khan Europe-a Lalnu pakhat chu he thingkung pil hmang hian enkawl a ni a, ani hian Europe-ah a hâwn a. 1742 khan Linnaeus-a'n a hmingah Cinchona tiin a phuah a. I820 kum khan French mi thiam, chemist pahnihin Cinchona aṭang hian quinine hi an hmu chhuak a. Tun thlengin quinine hi sikserh enkawlna damdawi pawimawh berte zinga mi a la ni reng a ni.
Artemesinin hi kum 2000 liam tawhah khan Chinese-ho chuan Qinghao tiin damdawi atan an lo hmang daih tawh a. 1970 kum khan Chinese scientists hovin chaichîma an enchhinna aṭangin sikserh hrik a tihlum thei tih an hre chhuak a. Mao Tse Tung-a mi thiam rual te'n mihringah an enchhin a, 1979 kum khan an thil hmuh chhuah chu Chinese Medical Journal-ah an tichhuak a. Hun a kal zel a, artemesinin hi sikserh damdawi dang nena hman kawpin a thawk ṭha zawk tih hriat a ni a. Tunah chuan damdawi dang nena hman kawp a ni ber tawh a. Artemesinin-based combination therapy (ACT) kan tih hi a ni.
Sikserh natna hi Malaria tih a ni a. Tun hma, damdawi leh hriselna lama thiamna a tlem lai chuan malaria natna hi boruak chi leh ṭha lo vanga awm niin an ngai a. A bik takin hmun hniam, hmun hnâwng leh chirhdûm tamna hmuna boruak chhia vangah an ngai a.
Mal = Bad = Ṭha lo
Aria = Air = Boruak
Boruak chhia vangin malaria natna a awm lo tih chu hriat a ni a. Nimahsela, an lo hre dik lo hulhual bik lo. A chhan chu, hmun hniam, hnâwng, tui tamna leh khaw lum bawk si hi malaria hrik pai thosi tamna hmun pakhat a ni ve tlat a.
Malaria damdawi atan Quinine siam chhuahna Cinchona thingkung pil a ṭha tih pawh an lo hre daih tawh a. Malaria enkawl nana Cinchona a ṭhat chhan chu, a khâk êm vanga malaria natna tidam theiah an ngai mai a.
Tâwk rih se...
Ramhnuaia thing leh hnim aṭanga damdawi hmuh chhuah te hian chemicals aiin nghawng ṭha lo, side effects a nei tlem tlangpui a. "Hnim aṭanga siam a ni a, side effects a nei lo" miin an tih avanga lo basa ngam ve ngawt erawh thil âtthlâk tak a ni ang. Natna hrang hrang enkawl nan ramhnuaia thing leh hnim te zawn chhuah a, zir chian zel a ni a, beisei pawh a sang a...
HRISELNA, MI TIN TAN
(Gilead Thinghnai)
No comments:
Post a Comment