CRIMINAL PROCEDURE CODE (Cr.P.C.) – LAMAH
1. POLICE OFFICER’S POWER TO REQUIRE ATTENDANCE OF WITNESSES : Section 160(1), Cr.P.C. kan en chuan eng police officer pawhin a sulhnu chhui laia atana tul ati anih chuan ziakin tupawh thu zawhfiah turin a koh theih thu kan hmu a. Amaherawh chu naupang kum 15 chin hnuai lam leh HMEICHHIATE chu a kove tur ani lova, an chenna In lamah a tul anih chuan thu a zawt mai zawk tur ani.
2. BAIL : Section 437, Cr.P.C. ah chuan bail theih loh case (Non – bailable offence) ah pawh naupang kum 16 chin hnuai lam leh hmeichhia leh damlo te chu BAIL a chhuah theih anni tih kan hmu a. Chuvangin court pawhin hmeichhia annihna zawk deuh thin.
3. ARREST : Section 46(4), Cr.P.C. angin tlai ni tlak hnu leh zing ni chhuah hma in hmeichhia tumah man theih annilo. Man loh theih loh annih erawh chuan Judicial Magistrate, First Class remtihna leh hriatpuina nen chauh ‘police officer’ in a man thei ang. MAINTENANCE (Fa chawmna) : Section 125, Cr.P.C. Mizote hi
hmeichhiat mipat chungchanga hnam inthlahdah tak mai kanni thin a. Tlangval nula ngai thei deuhte chu ngaihnep a hnehin kan dahsang zaw mah emaw tih mai tur ani thin a. Tlangval sawn ngah deuh pawn endawng a hlawh tehchiam chuanglo niin alang. Tunlai khawvel AIDS/HIV ngampatna ramah ngat phei hi chuan tlangval nula ngai thei deuh leh kawp lawr deuhte chuan a ruka mi thinhrik an hlawh tawh zawk hial ani. Chumai piah lamah sawn thlak mai mai thatlohzia alo lang chhova….Section 125 Cr.P.C. hnuaiah hian fa/nupui chawmna a dil theih tih kan hre lar ta hle a, fa ngah deuh leh enkawl tha leh silote chu an lu a hai khawp mai. A tawi thei ang berin Section 125, Cr.P.C. hi sawi dawn ta ila, “Mi tupawh nupui fanau(sawn tiamin), nu leh pa, mahni in enkawl theilote neia enkawlna tur nei rengsi enkawl duhlo emaw ngaihthahte chawm luihtirna dan,” ani tawp mai. Tunhma deuh khan mi pakhatah Rs 500/- zel bi tuk a awm thin a, Amendment Act, 2001 (24-9-2001) dan angin bithliah a awm ta lova, court in awm a tih zat zat a pe thei tihna ani. Chu mai ni lovin thubuai felhma hauhin ‘Interim maintenance’ pawh court in a pe thei bawk. Section 125, Cr.P.C. hnuaia enkawlna(maintenance) dil theite chu : - (1) A nupui mahni inenkawl theilote; (2) A fa tak emaw sawn pawh nupui pasal nei tawh pawh kumtlinglo mahnia in enkawl theilo anih chuan; (3) A fa tak emaw sawn emaw puitling tawh pawhnise pianphunga rualbanlo emaw rilru kimlo anih chuan a dil thei bawk. Hmeichhe pasal nei tawh erawh a huamlo thung. (4) A nu leh pa, tar chak tawhlo, mahni a inenkawl theilote anni.
He Section 125, Cr.P.C. hnuaia dil theilote chu : - (1) Nupui mahnisela uirena suala tlu mekte leh an nupa remtih tlanna anga awm hrangte; (2) A chhan tha tawk(sufficient reason) awmsilova pasalte bula awm duhlo tlatten an dil theilo. Hetah hian Pasalin nupui dang a neih emaw ‘hmei’ a neih emaw chuan hmeichhe tan pasalte bula awm duhlohna atan chhan tha tawka ngaih ani ang.
1. POLICE OFFICER’S POWER TO REQUIRE ATTENDANCE OF WITNESSES : Section 160(1), Cr.P.C. kan en chuan eng police officer pawhin a sulhnu chhui laia atana tul ati anih chuan ziakin tupawh thu zawhfiah turin a koh theih thu kan hmu a. Amaherawh chu naupang kum 15 chin hnuai lam leh HMEICHHIATE chu a kove tur ani lova, an chenna In lamah a tul anih chuan thu a zawt mai zawk tur ani.
2. BAIL : Section 437, Cr.P.C. ah chuan bail theih loh case (Non – bailable offence) ah pawh naupang kum 16 chin hnuai lam leh hmeichhia leh damlo te chu BAIL a chhuah theih anni tih kan hmu a. Chuvangin court pawhin hmeichhia annihna zawk deuh thin.
3. ARREST : Section 46(4), Cr.P.C. angin tlai ni tlak hnu leh zing ni chhuah hma in hmeichhia tumah man theih annilo. Man loh theih loh annih erawh chuan Judicial Magistrate, First Class remtihna leh hriatpuina nen chauh ‘police officer’ in a man thei ang. MAINTENANCE (Fa chawmna) : Section 125, Cr.P.C. Mizote hi
hmeichhiat mipat chungchanga hnam inthlahdah tak mai kanni thin a. Tlangval nula ngai thei deuhte chu ngaihnep a hnehin kan dahsang zaw mah emaw tih mai tur ani thin a. Tlangval sawn ngah deuh pawn endawng a hlawh tehchiam chuanglo niin alang. Tunlai khawvel AIDS/HIV ngampatna ramah ngat phei hi chuan tlangval nula ngai thei deuh leh kawp lawr deuhte chuan a ruka mi thinhrik an hlawh tawh zawk hial ani. Chumai piah lamah sawn thlak mai mai thatlohzia alo lang chhova….Section 125 Cr.P.C. hnuaiah hian fa/nupui chawmna a dil theih tih kan hre lar ta hle a, fa ngah deuh leh enkawl tha leh silote chu an lu a hai khawp mai. A tawi thei ang berin Section 125, Cr.P.C. hi sawi dawn ta ila, “Mi tupawh nupui fanau(sawn tiamin), nu leh pa, mahni in enkawl theilote neia enkawlna tur nei rengsi enkawl duhlo emaw ngaihthahte chawm luihtirna dan,” ani tawp mai. Tunhma deuh khan mi pakhatah Rs 500/- zel bi tuk a awm thin a, Amendment Act, 2001 (24-9-2001) dan angin bithliah a awm ta lova, court in awm a tih zat zat a pe thei tihna ani. Chu mai ni lovin thubuai felhma hauhin ‘Interim maintenance’ pawh court in a pe thei bawk. Section 125, Cr.P.C. hnuaia enkawlna(maintenance) dil theite chu : - (1) A nupui mahni inenkawl theilote; (2) A fa tak emaw sawn pawh nupui pasal nei tawh pawh kumtlinglo mahnia in enkawl theilo anih chuan; (3) A fa tak emaw sawn emaw puitling tawh pawhnise pianphunga rualbanlo emaw rilru kimlo anih chuan a dil thei bawk. Hmeichhe pasal nei tawh erawh a huamlo thung. (4) A nu leh pa, tar chak tawhlo, mahni a inenkawl theilote anni.
He Section 125, Cr.P.C. hnuaia dil theilote chu : - (1) Nupui mahnisela uirena suala tlu mekte leh an nupa remtih tlanna anga awm hrangte; (2) A chhan tha tawk(sufficient reason) awmsilova pasalte bula awm duhlo tlatten an dil theilo. Hetah hian Pasalin nupui dang a neih emaw ‘hmei’ a neih emaw chuan hmeichhe tan pasalte bula awm duhlohna atan chhan tha tawka ngaih ani ang.