.
*TÛKCHHUAK LEH TÛK CHHUAH HI.*
. PC.Thangzikpuia.
Social media kan tih, _*facebook*_ leh _*whatsapp*_ group hrang hrangah hian, zîng lam duhsakna chibai inbûk tawn nân, *"Tuk chhuah nuam u,"* tih țawngkam hi kan chelek ta âwl lo mai a. Hnam dang lemchan (drama) Mizo țawnga an lehlinah te pawh he țawngkam hi an rawn chelek ta hial mai. *'Tûk chhuah'* tih țawngkam hi Mizo țawnga compound noun awmze hran bik nei, *'tukchhuak'* tih awmzia hre fuh zat lotena a hrûla țawng suak an rawn chher chhuah palh, a dik a dawk thlu lem lova mi țawngkam hawh chhâwng zung zung țhintute laka _septic_ palh ta hluai ni berin a lang.
.
Mizo țawng dik awm sa *'tukchhuak'* hi noun a ni a. Zing tho, mutna hmun ațanga rawn tho chhuak sawina te a ni a, "A tukchhuak a fuh lo va, a tûm bûr reng mai," te kan ti țhin a, "A tukchhuak a fuh deuh a, biak a nuam khawp mai," te pawh kan ti țhin bawk.
.
Țhenkhat chuan zîng kan thawh ațanga tûkțhuan ei khama hna thawk tura kan chhuah inkâr hun chhûng thleng an huamtir bawk a, "Țhenawmte chu feh kawnga kal rualpui tum ve pawhin an tukchhuak a tlai thei lutuk a, thurualpui theih an ni lo," te an ti țhin. Hetiang hian noun thumal *'tukchhuak'* hian amahin awmze hran a nei bik tlat a. Chuvangin, *'tûk'* a mala hman a, *'chhuak'* hi *'chhuah'* tia lo modify a, *"tuk chhuah nuam u,"* kan han ti mai hi chu Mizo țawng awmze nei lo a ni.
.
*'Tûkchhuak'* tiha *'chhuak'* lai tê hi verb emaw tiin tute emawin *'chhuah'* tiin lo modify eng ang mah sela, a zawmpui *'tûk'* zawk hi chu engti kawng mahin a awmzia tidanglam turin an modify ve thei ngai lo vang. An modify theih dan awm chhun chu, *'zîng'* tia an thlâk chauhin a ni ang. Chutianga an thlâk a, *'tûk'* leh *'zîng'* hi thu awmze inangkhat renga an ngai a nih chuan, *"Tûk chhuah nuam u,"* tih hi *"Zîng chhuah nuam u,"* tihna angah an ngai tihna a ni ang a. *"Zîng chhuah"* chu zîng kara khawi emaw pana che chhuak ta sawina țawngkam a ni ang. Chutiang chu a nih a, *'zîng'* kan hmannaa *'tûk'* mal ringawt hman hi dika kan pawm dawn a nih ngai chuan, naktuk chu, *'tûk sumo'* chhuak hmasa berah hlate khuaa zin turin *'tûk chhuah'* ve mai tur a nih chu!
.
*'Zîng'* hi chu verb-in a zui nghal mawp pawh hian țawngkam dik a ni pha zel a. Mahse, *'tûk'* mal tla ringawt hi chu verb-in a zui nghal hian țawngkam dik a ni ve thei ngai lo. "Zîng thawh nuam u," kan han ti mai te hi a dik hle laiin, "Tûk thawh nuam u," tih chu a dik ve chiah lo. "Zîng ni chhuak," tih leh, "Zîng chibai u," han tih te hi a dik thluam laiin, "Tûk ni chhuak," tih leh "Tûk chibai u," han tih te chu a awze țawng deuh nak tawh mai hian a hriat si a ni. Hei vang hian *'tûk'* hian verb nena inkawpin *'zîng'* ai a awh thei ngai lo tih hriat a țha. *'Tukin'* tih te hi *'Zîngin'* tih a rem loh ang bawkin, *'zîng kâr'* tih pawh hi *'tûk kâr'* tih ve a rem hlek lo chu a nih hi! Heng ațang mai pawh hian he țawngkam pahnih hi inthawh palai tawntir bawrh bawrh chi a nih lohzia chu a lang chiang mai àwm e.
.
*'Tûk'* hi verb thumal *'chhuah'*-in a zui hian, *'tûk chhuah nuam u,'* kan ti a, dik riauvah kan ngai bik ta tlat a. Mahse, grammar rule-ah hian *'tûk'* hi verb dang han zuitir ve chhin ila, "'Tûk lên cheh," te ti ta ila, țawngkam dikah kan pawm thei si lo ang a, "Sângi tûk mu lai ka kaitho," te ti ta ila, Mizo țawng dik lova ka țawng min lo diriam nasatu ber ber turte chu "Tûk chhuah" ul ul-ho hi an ni si ang.
.
*'Tûk'* mal tlâ ringawt hi chu amah qualify-tu suffix *'in'* emaw, amah tichiangtu adjective nen emawa hman chi chauh a ni tih hi kan hriat a țha. _*nimin tûk, tûkin, naktûk, tûk khat, tûk tin, tûk sakei...*_ hetiang hian amah tichiangtu adjective nena hman kawp chi hi a ni.
.
Mizo țawng hi țawng țhang mêk (growing grammar) a ni a, țawng thar pawh rawn piang zawih zawih rawh se; chu chu kan țawng hmasàwnna tur rahbi pawimawh a ni ang. Amaherawhchu, țawng dik kan neih sa hle hle dip ral zawnga a anpui deuh reuh, a suak lo chawr ve chhen hi chu dimdawih eih lova lo hlawi filh țhawt țhawt( part 8 continued ah zawmna lo en mai aw.)
*TÛKCHHUAK LEH TÛK CHHUAH HI.*
. PC.Thangzikpuia.
Social media kan tih, _*facebook*_ leh _*whatsapp*_ group hrang hrangah hian, zîng lam duhsakna chibai inbûk tawn nân, *"Tuk chhuah nuam u,"* tih țawngkam hi kan chelek ta âwl lo mai a. Hnam dang lemchan (drama) Mizo țawnga an lehlinah te pawh he țawngkam hi an rawn chelek ta hial mai. *'Tûk chhuah'* tih țawngkam hi Mizo țawnga compound noun awmze hran bik nei, *'tukchhuak'* tih awmzia hre fuh zat lotena a hrûla țawng suak an rawn chher chhuah palh, a dik a dawk thlu lem lova mi țawngkam hawh chhâwng zung zung țhintute laka _septic_ palh ta hluai ni berin a lang.
.
Mizo țawng dik awm sa *'tukchhuak'* hi noun a ni a. Zing tho, mutna hmun ațanga rawn tho chhuak sawina te a ni a, "A tukchhuak a fuh lo va, a tûm bûr reng mai," te kan ti țhin a, "A tukchhuak a fuh deuh a, biak a nuam khawp mai," te pawh kan ti țhin bawk.
.
Țhenkhat chuan zîng kan thawh ațanga tûkțhuan ei khama hna thawk tura kan chhuah inkâr hun chhûng thleng an huamtir bawk a, "Țhenawmte chu feh kawnga kal rualpui tum ve pawhin an tukchhuak a tlai thei lutuk a, thurualpui theih an ni lo," te an ti țhin. Hetiang hian noun thumal *'tukchhuak'* hian amahin awmze hran a nei bik tlat a. Chuvangin, *'tûk'* a mala hman a, *'chhuak'* hi *'chhuah'* tia lo modify a, *"tuk chhuah nuam u,"* kan han ti mai hi chu Mizo țawng awmze nei lo a ni.
.
*'Tûkchhuak'* tiha *'chhuak'* lai tê hi verb emaw tiin tute emawin *'chhuah'* tiin lo modify eng ang mah sela, a zawmpui *'tûk'* zawk hi chu engti kawng mahin a awmzia tidanglam turin an modify ve thei ngai lo vang. An modify theih dan awm chhun chu, *'zîng'* tia an thlâk chauhin a ni ang. Chutianga an thlâk a, *'tûk'* leh *'zîng'* hi thu awmze inangkhat renga an ngai a nih chuan, *"Tûk chhuah nuam u,"* tih hi *"Zîng chhuah nuam u,"* tihna angah an ngai tihna a ni ang a. *"Zîng chhuah"* chu zîng kara khawi emaw pana che chhuak ta sawina țawngkam a ni ang. Chutiang chu a nih a, *'zîng'* kan hmannaa *'tûk'* mal ringawt hman hi dika kan pawm dawn a nih ngai chuan, naktuk chu, *'tûk sumo'* chhuak hmasa berah hlate khuaa zin turin *'tûk chhuah'* ve mai tur a nih chu!
.
*'Zîng'* hi chu verb-in a zui nghal mawp pawh hian țawngkam dik a ni pha zel a. Mahse, *'tûk'* mal tla ringawt hi chu verb-in a zui nghal hian țawngkam dik a ni ve thei ngai lo. "Zîng thawh nuam u," kan han ti mai te hi a dik hle laiin, "Tûk thawh nuam u," tih chu a dik ve chiah lo. "Zîng ni chhuak," tih leh, "Zîng chibai u," han tih te hi a dik thluam laiin, "Tûk ni chhuak," tih leh "Tûk chibai u," han tih te chu a awze țawng deuh nak tawh mai hian a hriat si a ni. Hei vang hian *'tûk'* hian verb nena inkawpin *'zîng'* ai a awh thei ngai lo tih hriat a țha. *'Tukin'* tih te hi *'Zîngin'* tih a rem loh ang bawkin, *'zîng kâr'* tih pawh hi *'tûk kâr'* tih ve a rem hlek lo chu a nih hi! Heng ațang mai pawh hian he țawngkam pahnih hi inthawh palai tawntir bawrh bawrh chi a nih lohzia chu a lang chiang mai àwm e.
.
*'Tûk'* hi verb thumal *'chhuah'*-in a zui hian, *'tûk chhuah nuam u,'* kan ti a, dik riauvah kan ngai bik ta tlat a. Mahse, grammar rule-ah hian *'tûk'* hi verb dang han zuitir ve chhin ila, "'Tûk lên cheh," te ti ta ila, țawngkam dikah kan pawm thei si lo ang a, "Sângi tûk mu lai ka kaitho," te ti ta ila, Mizo țawng dik lova ka țawng min lo diriam nasatu ber ber turte chu "Tûk chhuah" ul ul-ho hi an ni si ang.
.
*'Tûk'* mal tlâ ringawt hi chu amah qualify-tu suffix *'in'* emaw, amah tichiangtu adjective nen emawa hman chi chauh a ni tih hi kan hriat a țha. _*nimin tûk, tûkin, naktûk, tûk khat, tûk tin, tûk sakei...*_ hetiang hian amah tichiangtu adjective nena hman kawp chi hi a ni.
.
Mizo țawng hi țawng țhang mêk (growing grammar) a ni a, țawng thar pawh rawn piang zawih zawih rawh se; chu chu kan țawng hmasàwnna tur rahbi pawimawh a ni ang. Amaherawhchu, țawng dik kan neih sa hle hle dip ral zawnga a anpui deuh reuh, a suak lo chawr ve chhen hi chu dimdawih eih lova lo hlawi filh țhawt țhawt( part 8 continued ah zawmna lo en mai aw.)
No comments:
Post a Comment